Canlıların temel yapı ve işlevsel birimi hücredir. Bütün canlılar bir ya da daha
fazla hücreden meydana gelmiştir. Kalıtım materyali hücrede bulunur. Modern
Hücre Teorisi'ne göre yeni hücreler varolan hücrelerin çoğalması ile
oluşur.
Bu teoriyi şöyle açıklayabiliriz: Canlılarda gördüğümüz her türlü
yapısal ve işlevsel faaliyeti hücrede görebiliriz. Yani bir hücre büyüme,
boşaltım, üreme, hareket gibi, canlılığa özel işlevleri tek başına yerine
getirebilir.
Bütün canlılar hücrelerin biraraya gelmesiyle oluşmuştur.
Tek bir hücreden meydana gelen amip, terliksi hayvan ve milyarlarca hücreden
meydana gelen insan. Canlılığın en büyük özelliklerinden birisi hücresel yapıya
sahip olmalarıdır.
Her türlü özelliğimizin oluşmasını sağlayan
kromozomlar hücrede bulunur. Kromozomlar, prokaryot (ilkel çekirdekli)
canlılarda stoplazma içerisine dağılmış olarak bulunurken, ökaryot (gerçek
çekirdekli) canlılarda çift kat zarla çevrili çekirdek organelinin
içerisindedir. Kromozomlar sayesinde ana-babadaki özellikler, genç hücrelere ve
tabii ki yavrularına geçer.
Anorganik ve organik evrim süreci dışında
hiçbir hücre, durduk yerde ortaya çıkmaz. Ancak varolan hücrelerin mitoz veya
mayoz bölünme geçirmesiyle oluşur. Mitoz bölünme, bir hücreden aynı özellikleri
taşıyan iki yavru hücrenin meydana gelmesidir. Büyüme ve gelişme sırasında vücut
hücrelerimiz bolca mitoz bölünme geçirerek çoğalırlar.
Mayoz bölünme ise,
bir hücreden dört yavru hücrenin meydana gelmesidir. Üreme hücrelerinde görülen
bir bölünme şeklidir. Canlıların çeşitlenmesine ve farklı özellikler kazanmasına
olanak sağlar.
Hücre
ZarıSinger-Nicholson adlı iki bilim adamı tarafından ortaya
atılan "Akıcı-Mozaik Zar Modeli" ile açıklanır. Bu modele göre hücre zarı, tek
katlı lipid tabakasından meydana gelmiş, karbonhidrat ve protein molekülleri
lipid tabakasına gömülü durumdadır. Lipid tabakası sürekli hareket
halindedir.
StoplazmaHücre zarı ile çekirdek
arasını dolduran canlı sıvıdır. Büyük bir kısmı sudur. Içerisinde organel
denilen çeşitli görevleri üstlenmiş ve özelleşmiş yapılar
bulunmaktadır.
Endoplazmik
RetikulumÇekirdek zarı ile stoplazma ya da hücre
zarı arasında uzanan iletimle görevli kanal ve borucuklar
sistemidir.
Golgi AygıtıHücrenin bazalında
bulunan iç içe geçmiş tabak görünümünde zar sistemidir. Yağ sentezi ve
lizozomların paketlenmesinde görevlidir.
LizozomTek katlı zarla çevrili,
içerisinde sindirim enzimleri bulunduran organeldir.
Lizozom eğer parçalanırsa tüm hücrelerimizi çiğner ve de hayatsal
kayıplar olur, epey yaşlanınca başlar midede
fazla sayıda bulunur,yemeklerin kolayca sindirmesini sağlayan organeldir
MitokondriHücrenin enerji
santralidir. Oksijenli solunumun gerçekleştiği yerdir.
KloroplastSadece bitki
hücrelerinde bulunan bu organel, fotosentezin yani besin üretiminin
gerçekleştiği yerdir.
SentrozomBu organel sadece hayvan
hücrelerinde bulunur ve bölünme esnasında kromozomların kutuplara taşınması
görevini üstlenmiştir.
Hücre ÇekirdeğiHücrenin en
önemli organeli ve yöneticisi konumundadır. Dış tarafı çift kat zarla çevrili,
içerisi ise karyoplazma denilen sıvı madde ile doludur. Ayrıca kromozomlar ve
çekirdekçik de burada bulunur.
MİTOKONDRİ | KLOROPLAST |
1/) Solunum enzimleri yapar ve O2’li solunum yapar. | 1-) Fotosentez enzimi kapsar ve fotosentez yapar. |
2-)Kimyasalenerjiyi ATP(Karbondioksit+Su+Enerji)’ye çevirir. | 2-) Işık enerjisini ATP ye, ATP’yi kimyasal bağ enerjisine çevirir. |
3-) Oksidadif fosforilasyon gerçekleşir. | 3-) Fotofosforilasyon gerçekleşir. |
4-) ortamdaki oksijeni azaltır ve organik besini tüketir.
| 4-) Ortalama oksijen verir ve organik besin üretip depolar. |
5-) İçinde matriks bulunur ve iç zarı kristayı yapar. | 5-) İçinde stroma bulunur. Ve iç zarı tilakoidi yapar.
|
6-) Klorofil yoktur. | 6-) Klorofil vardır. |
7-) Hem bitki hem hayvan hücresinde bulunur. | 7-) Sadece bitki hücrelerinde bulunur. |
8-) Hem gece hem gündüz iş görür. | 8-) Sadece ışığın bulunduğu zamanlarda iş görür iç zarı düzdür.
|
9-) Renkli değildir. | 9-) Renklidir. (Yeşil Renkli) |
- ORTAK ÖZELLİKLERİ
- 1-) Kloroplast ve mitokondri prokaryotlarında bulunmaz. 2-) Hem kloroplast hem de mitokondri çift zarlıdır. 3-) Her iki organelinde DNA, RNA ribozomları ve E.T.S.’leri vardır.
4-) Her iki organelde ATP üretir. 5-) Hem kloroplast hem de mitokondri enerji dönüşümü yapar. 6-) Her iki organelde sıcaklık değişiminden etkilenirler. 7-) Her ikisi de tomurcuklanma şeklinde yenilenebilirler. 8-) Her ikisi de sitoplazmada bulunur. Kloroplastlar genellikle fotosentezin yapıldığı organellerde fazla
bulunurken mitokondri ise solunum yapan organellerde bulunur.